Πως ο νόμος 4322/2015 που ψήφισε ο πρώην υπουργός δικαιοσύνης και πανεπιστημιακός Παρασκευόπουλος προϋποθέτει την επανίδρυση των φυλακών τύπου Γ και γιατί τις επαναφέρουν ως ”ειδικές πτέρυγες” στο νέο προς ψήφιση σωφρονιστικό.

Το επίμαχο άρθρο του οποίου την κατάργηση απαίτησαν οι φυλακισμένοι στις τελευταίες κινητοποιήσεις έχει ως εξής Άρθρο 5 . Στο άρθρο 94 του Ποινικού Κώδικα προστίθεται παράγραφος 4 ως εξής:«4. Ποινές, οι οποίες επιβάλλονται για κακουργήματα ή με δόλο τελούμενα πλημμελήματα και εμπεριέχουν άσκηση σωματικής βίας και έχουν διαπραχθεί από κρατούμενους κατά άλλων κρατουμένων ή υπαλλήλων των καταστημάτων κράτησης ή κατά τη διάρκεια άδειας, εκτίονται ολόκληρες μετά την έκτιση της ποινής που επιβλήθηκε ή που θα επιβληθεί για την πράξη για την οποία ήταν κρατούμενος ο υπαίτιος.»
Τον Απρίλη του 2015 μετά από 48 ημέρες νικηφόρας απεργίας πείνας πολιτικών κρατούμενων τελικά ψηφίζεται μεταξύ άλλων και η κατάργηση των φυλακών Τύπου Γ. Όμως ψηφίζεται και το παραπάνω άρθρο που ήταν χρόνια απαίτηση και των ανθρωποφυλάκων. Ο νόμος αφορά στη μη δυνατότητα συγχώνευσης ποινών για αδικήματα που τελούνται εντός των φυλακών και σε άδεια και περιλαμβάνουν χρήση βίας. Μέχρι τότε ίσχυε το καθεστώς της συγχώνευσης των ποινών δηλαδή της άθροισης μέρους (μεγαλύτερου ή μικρότερου ανάλογα τη συγχώνευση) της νέας ποινής στην παλιότερη. Μέχρι πριν αλλάξει ο νόμος μόνο η στάση ήταν αδίκημα του οποίου την ποινή ο νόμος απαιτούσε να μη συγχωνευτεί αλλά να εκτιθεί μετά λήξεως της προηγούμενης.
Κύκλοι του υπουργείου προφασίζονται ότι ο νόμος ψηφίστηκε δήθεν για την προστασία των αδύναμων κρατούμενων έναντι των “νταήδων”. Δηλαδή ο κατεξοχήν μηχανισμός άσκησης βίας, το κράτος, θέλει προστατέψει τους αδύναμους που το ίδιο βασανίζει με τη στέρηση ελευθερίας από το μπούλινγκ. Η αλήθεια είναι ότι ο νόμος αν και έγινε για να προστατέψει όχι φυσικά τους αδύναμους κρατούμενους αλλά τους ανθρωποφύλακες δεν πετυχαίνει ούτε το ένα ούτε το άλλο. Ο λόγος για αυτό είναι ότι η άσκηση βίας εντός του περιβάλλοντος της φυλακής (που και μόνο η μυρωδιά της την προκαλεί που λέει λόγος), γίνεται στη συντριπτική των περιπτώσεων, αν όχι πάντα, εν θερμώ. Δηλαδή ασκείται άμεσα και ο “δράστης” δεν θα σκεφτεί πολλά πολλά για τις επιπτώσεις κτλ. που μπορεί να έχει αυτή πάνω στην ποινή του. Από την άλλη η βία δεν θα πάψει να ασκείται ποτέ σε ένα περιβάλλον τέτοιο που συνυπάρχουν δεκάδες άνθρωποι με δεκάδες σοβαρούς λόγους ο κάθε ένας να είναι εξοργισμένος. Δεν είναι της παρούσης να δώσω εναλλακτικές διαχείρισης αυτής της κατάστασης στη φυλακή (με προγράμματα, σχολεία, άδειες επισκεπτήρια κτλ) που να μειώσουν τη φόρτιση των φυλακισμένων προτού εκραγεί. Αυτή είναι η δουλειά των κοινωνικών επιστημόνων στην υπηρεσία του κράτους που προσπαθούν να εξανθρωπίσουν τις φυλακές. Έναν δηλαδή εξ ορισμού απάνθρωπο μεν αλλά βολικό και προσοδοφόρο θεσμό του σύγχρονου πολιτισμού.
Αυτό που έχει σημασία είναι να δούμε το γιατί ο νέος αυτός νόμος οδηγεί σε φυλακές ή πτέρυγες υψίστης ασφάλειας ή τύπου Γ ή όπως αλλιώς μπορεί να τις πούνε. Δηλαδή φυλακές με πληθυσμό υψηλής επικινδυνότητας που πρέπει να αντιμετωπιστεί αναλόγως, φυλακές ακόμη πιο καταπιεστικές και απάνθρωπες. Η φυλακή εκτός από τους θεσμικούς γραπτούς κανονισμούς της έχει του άρρητους κώδικες επικοινωνίας που ορίζουν την κανονικότητα της εν είδη εσωτερικής αυτοθέσμισης. Αυτό το λαμβάνουν υπόψιν όλοι όσοι βρίσκονται σε αυτό το χώρο παρότι βέβαια οι κώδικες αυτοί δεσμεύουν κυρίως τους φυλακισμένους. Η παραβίαση της κανονικότητας φέρνει την ανάλογη τιμωρία από το ίδιο το σώμα των φυλακισμένων. Καλώς, κατά τη άποψή μου, η κατάσταση έχει έτσι καθώς οι τυπικοί κανονισμοί δηλαδή ο νόμιμος εσωτερικός κανονισμός έρχεται δεύτερος. Το αρνητικό είναι ότι πολλές φορές οι άτυποι κανόνες αναπαράγουν εξουσιαστικές προβληματικές. Όχι όμως πάντοτε καθώς η μονοκρατορία των τυπικών κανόνων είναι πολύ χειρότερη αφού εκπορεύεται από τη νόμιμη εξουσία. Επομένως οι φυλακισμένοι έχοντας δικούς μας κανόνες αυτοθέμισης μπορούμε δυνάμει να αντιληφθούμε τους ίδιους ως διακριτό σώμα. Γυρνώντας στην ψυχολογία του φυλακισμένου, ξέρουμε ότι κατά πάσα πιθανότητα θα έχει βίαια ξεσπάσματα παρά τις όποιες νομικές απειλές όπως του παραπάνω άρθρου που όπως είπαμε δεν θα τον σταματήσουν από κάτι τέτοιο. Ο φυλακισμένος μπορεί (χωρίς αυτό να αποτελεί κανόνα) να είναι περισσότερο βίαιος επειδή έχει μεγάλη ποινή και άρα μεγάλα προβλήματα (όχι τόσο ο ίδιος όσο οι άνθρωποι που αφήνει έξω δίχως βοήθεια και μετατρεπόμενος ο ίδιος ως βάρος). Πολύ δύσκολα θα διαπραγματευτεί το βίαιο ξέσπασμα του λόγω της πιθανής τιμώρησης του. Άρα η περεταίρω στέρηση της ελευθερίας του δεν θα δράσει αποτρεπτικά. Μιλάμε για ανθρώπους που στη απόλυτη πλειοψηφία δρουν με βάση το θυμικό και όχι την εμπεριστατωμένη και ψυχρή λογική. Αντίστροφα η εσωτερική ισορροπία που ορίζεται από τους άγραφους κανόνες μπορεί να αποτρέψει ή και να επιβάλει φυσικά κάτι τέτοιο. Συνεπώς, ο νόμος 4322/2015 το μόνο που θα καταφέρει και που ήδη το κάνει σιγά σιγά είναι να φορτώνει με πολλά χρόνια φυλακής ανθρώπους που αν είχαν ίσως μια ελπίδα να δουν το φως τώρα δεν έχουν καμία. Και αναρωτιέται κανείς. Τι θα γίνει όταν αυτοί οι φυλακισμένοι που δεν έχουν καμία απολύτως ελπίδα αποφυλάκισης αυξηθούν σε αριθμό. Δεν είναι πολύ πιθανό οι άγραφοι κανόνες και κυρίως η καθημερινότητα μετακινηθούν προς πιο βίαιες μορφές; Μην ξεχνάμε ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν θα έχουν απολύτως τίποτα να χάσουν αφού δεν θα έχουν τίποτα να περιμένουν. Άρα ποια θα είναι η διαχείριση του κράτους προς αυτούς; Η απάντηση βρίσκεται στο δεξιό σχέδιο φυλακών τύπου Γ αλλά και στο αριστερό σχέδιο που εμφανίστηκε στο νέο σωφρονιστικό προς ψήφιση νόμο για ειδικές πτέρυγες.
Ο Παρασκευόπουλος και οι διάφοροι πανεπιστημιακοί κοινωνικοί επιστήμονες στην υπηρεσία του κράτους ξέρουν καλά τι καταστάσεις θα δημιουργήσει το εν λόγω άρθρο. Είναι προφανές ότι δημιουργούν επικίνδυνους ανθρώπους καθώς αυτοί γνωρίζουν τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των πράξεων τους περισσότερο από τους στενόμυαλους εισαγγελείς που το μόνο που μέσο που κατέχουν είναι το μαστίγιο. Έχοντας αυτό ως δεδομένο μπορεί κανείς να συμπεράνει ότι η λειτουργία φυλακών τύπου Γ, ο πολλαπλασιασμός των φυλακισμένων και η ποιοτική υποβάθμιση (προς το ποταπότερο και αντικοινωνικότερο) του εγκλήματος ανατροφοδοτείται από το ίδιο το κράτος όχι μόνο από τις γενικότερες συνθήκες εξαθλίωσης αλλά και από τις πολιτικές επιλογές διαχείρισης της “καταπολέμησης” του εγκλήματος. Είναι οι ίδιοι οι επιστήμονες δεξιοί και αριστεροί αλλά με κοινό στοιχείο τον κρατισμό τους που κανιβαλίζουν περεταίρω την κοινωνία και τροφοδοτούν το έγκλημα από την ασφάλεια που τους παρέχουν οι θέσεις τους ως πανεπιστημιακοί, ως σύμβουλοι, ως ειδικοί κοινωνικοί επιστήμονες κτλ. Αποτελούν τους φτιασιδωτές της κρατικής βίας, τη δεξαμενή σκέψης που δήθεν αποστρέφεται το έγκλημα. Όμως αυτό που αποστρέφονται δεν είναι γενικά την βία και το έγκλημα αλλά μόνο τις παράνομες εκφάνσεις τους. Είναι κάτι παραπάνω από συνένοχοι ως υπηρέτες του κράτους αφού το κράτος ήταν και θα είναι πάντα ο άρχοντας και γεννήτορας της πιο ποταπής βίας. Της βίας του ισχυρού προς τον αδύναμο.

Αντώνης Σ.

Τέλη Οκτωβρίου ξεκίνησε στις φυλακές η κινητοποίηση ενάντια στον νέο σωφρονιστικό κώδικα και τις φασιστικές διατάξεις του. Είχε προηγηθεί η πολύμηνη διαμαρτυρία κρατουμένων για την παράταση του αποσυμφορητικού νόμου (νόμος Παρασκευόπουλου), την κατάργηση του εισαγγελικού βέτο, τις άδειες κ.ά.

Επομένως, υπήρχε μια εγρήγορση μέσα στις φυλακές, η οποία μας βοήθησε να αντιληφθούμε και να κινηθούμε άμεσα ενάντια στην επερχόμενη αλλαγή του σωφρονιστικού κώδικα.

Μπροστά μας υπήρχε μια μοναδική ιστορική ευκαιρία. Η τελευταία φορά που άλλαξε ο σωφρονιστικός κώδικας, ήταν το 1999. Είχαν περάσει περίπου 20 χρόνια, με τους κρατούμενους να έχουν “γράψει” πολλά χιλιόμετρα διεκδικήσεων, αγώνων, κινητοποιήσεων, αποχής συσσιτίου, απεργίες πείνας και εξεγέρσεων, για να αλλάξει το απολίθωμα του παλιού σωφρονιστικού κώδικα.

Τώρα λοιπόν που το κράτος άνοιξε το ζήτημα, ήταν η ευκαιρία μας. Η ευκαιρία να αναδείξουμε και να καυτηριάσουμε όλα εκείνα τα καρκινώματα του σωφρονιστικού κώδικα, που κάνουν τη φυλακή ακόμα πιο σκοτεινό μέρος, απ’ ό,τι είναι μόνη της.

Παράλληλα, στους διαδρόμους των φυλακών κυκλοφορούσε η φήμη ότι έρχονταν αλλαγές και στον ποινικό κώδικα, οπότε η σπίθα είχε ανάψει. Στις γυναικείες φυλακές, ήδη από τον Σεπτέμβρη, είχαν ξεκινήσει διαμαρτυρίες στο προαύλιο για τον ποινικό κώδικα.

Για να διευκρινίσω τι σημαίνει σωφρονιστικός και τι ποινικός κώδικας… Σωφρονιστικός είναι όλοι οι κανόνες που ισχύουν για τη ζωή εντός της φυλακής και ποινικός είναι… ο “τιμοκατάλογος” των ποινών που θα σε οδηγήσουν στην φυλακή, αλλά κι ο τρόπος που θα βγεις (αναστολές).

Μέσα σ’ αυτό το κλίμα, κάποιος κόσμος πήραμε την πρωτοβουλία να οργανώσουμε αυτήν τη δυσαρέσκεια απέναντι σε ό,τι “ψηλώνει” τους τοίχους της φυλακής και να προχωρήσουμε αρχικά στην κινητοποίηση ενάντια στο νέο σωφρονιστικό κώδικα.

Η κοινωνία της φυλακής είναι κυρίως ιεραρχικά οργανωμένη σε εθνικές κοινότητες, αλλά υπάρχουν κρατούμενοι ανεξαρτήτως εθνικότητας, που η πορεία και η στάση τους μέσα στην φυλακή κάνει τον λόγο τους να είναι σεβαστός και να έχει επιρροή, ξεπερνώντας τις εθνικές διαιρέσεις. Έτσι, συναντηθήκαμε κάποιοι κρατούμενοι από όλες τις ακτίνες, από όλες σχεδόν τις εθνικότητες (Έλληνες, Αλβανοί, Ρωσοπόντιοι, Γεωργιανοί, Άραβες, Κούρδοι), και οργανώσαμε την Επιτροπή Αγώνα. Ήρθαμε σε συνεννόηση και με τις γυναικείες φυλακές, που είχαν ήδη ξεκινήσει, και έτσι προέκυψε η Επιτροπή Αγώνα γυναικείων-αντρικών φυλακών Κορυδαλλού.

Η Επιτροπή ανέλαβε κάποιοι να διαβάσουν την πρόταση του υπουργείου για τον νέο σωφρονιστικό, κάποιοι να κάνουν επαφές με όλες τις φυλακές της Ελλάδας, κάποιοι να επικοινωνήσουν με ανεξάρτητους δικηγόρους για να ενημερωνόμαστε άμεσα και με τον αλληλέγγυο κόσμο εκτός των τειχών.

Σκοπός μας δεν ήταν απλά να μπλοκάρουμε τον νέο σωφρονιστικό κώδικα (κάτι που καταφέραμε αφού έχει “παγώσει” για το 2018, ενώ αρχικά ο ίδιος ο υπουργός Κοντονής δήλωνε ότι θα πάει για ψήφιση τέλη Νοεμβρίου του 2017). Επιδίωξή μας ήταν να αναδείξουμε ότι αυτήν την στιγμή μέσα στις φυλακές πραγματοποιείται ένα πείραμα.

Ένα πείραμα καταστολής που θέλει να ελέγχει ηλεκτρονικά κάθε μας κίνηση (βραχιολάκι γεωεντοπισμού στις άδειες), να μας διαχωρίσει και να μας απομονώσει (επανέναρξη φυλακών τύπου Γ), να φακελώνει κάθε επαφή μας (ηλεκτρονικό φακέλωμα ατόμων που επικοινωνούν μαζί μας), να μας εκπαιδεύει να δεχόμαστε αδιαμαρτύρητα κάθε αυθαιρεσία της εξουσίας (διατήρηση του εισαγγελικού βέτο) και, φυσικά, να μας υπενθυμίζει τη βίαιη φύση του συστήματος (εξευτελιστικοί σωματικοί έλεγχοι, άσκηση βίας από σωφρονιστικούς ακόμα και σε περίπτωση παθητικής αντίστασης, υποχρεωτική σίτιση κ.α.).

Και, όπως κάθε πείραμα, έτσι κι αυτό, ανυπομονεί να δοκιμαστεί σε πραγματικές συνθήκες έξω από τα τείχη της φυλακής, στον κανονικό κόσμο. Άρα, οι αντιδράσεις που θα συναντήσει ο νέος σωφρονιστικός κώδικας, είναι μια σφυγμομέτρηση για τις αντιδράσεις που θα προκληθούν εκτός των τειχών.

Γι’ αυτό κι εμείς προσπαθούμε να αναδείξουμε την ευρεία κατασταλτική στρατηγική, αναλύοντας και εκθέτοντας τις συγκαλυμμένες φασιστικές διατάξεις που περιέχει ο νέος σωφρονιστικός κώδικας.

Πιστεύουμε μέχρι στιγμής ότι κάτι κινείται εκεί έξω.

Όσον αφορά το εδώ μέσα…

Τις πρώτες μέρες ήρθε ο γενικός διευθυντής συντονισμού Π. Δουλάμης να μιλήσει μαζί μας.

Ενώ έδειχνε να συμφωνεί με τα αιτήματά μας, στη συνέχεια αντιληφθήκαμε ότι απλά αγόραζε χρόνο, ώστε να μας καθησυχάσει και ο σωφρονιστικός κώδικας να περάσει υπογείως. Πράγματι, εντελώς απρογραμμάτιστα, το υπουργείο ανακοίνωσε την έναρξη της συζήτησης για το σωφρονιστικό στην ειδική επιτροπή της βουλής. Γνωρίζαμε ότι αυτό ήταν ένα τελεσίγραφο που μας εξόριζε στο ρόλο του θεατή για ό,τι θα συνέβαινε πάνω μας. Άμεσα γνωστοποιήσαμε ότι θα περάσουμε σε κλιμάκωση της κινητοποίησης, βραχυκυκλώνοντας το σύστημα της φυλακής, με επέκταση του νυχτερινού κρατήματος ανοιχτών προαυλίων. Παράλληλα, η κινητοποίηση άρχισε να εξαπλώνεται σε όλες τις φυλακές (Πάτρα, Χανιά, Λάρισα, Μαλανδρίνο, Δομοκό).

Αυτό ανάγκασε το υπουργείο να αναδιπλωθεί και να παγώσει τη διαδικασία του σωφρονιστικού, μεταφέροντάς την αόριστα το 2018. Αυτό ήταν μια νίκη, αλλά ταυτόχρονα και ένα κόλπο καθώς κάποιοι από το Σύριζα, ως παλιοί λαθρέμποροι συμπαράστασης σε αγώνες κρατουμένων, γνώριζαν ότι η παράταση χρόνου θα οδηγούσε την κινητοποίηση στη φθορά, στη γραφικότητα και στην εγκατάλειψη.

Γνωρίζοντας αυτή την παγίδα, ανατρέψαμε τους όρους του παιχνιδιού και περάσαμε στην αντεπίθεση. Τώρα διεκδικούμε εμείς να προχωρήσει η διαδικασία, ΟΜΩΣ με την ικανοποίηση των αιτημάτων μας εδώ και τώρα.

Παράλληλα, ετοιμάζουμε τις θέσεις μας και τα αιτήματά μας για το “τσεκούρι” του ποινικοί κώδικα που έρχεται στις επόμενες βδομάδες.

Τώρα ίσως κάποιος να αναρωτιέται τι δουλειά έχουν οι αναρχικοί σε μια κινητοποίηση που διεκδικεί αλλαγές στο σωφρονιστικό και τον ποινικό κώδικα. Προφανώς, μιλώντας προσωπικά, γνωρίζω ότι η μόνη οριστική λύση στα προβλήματα των φυλακών… είναι η καταστροφή των φυλακών. Όμως, γνωρίζω επίσης, ότι κάθε μεγάλο ταξίδι, όπως ο αγώνας για την καταστροφή των φυλακών, ξεκινάει από ένα μικρό πρώτο βήμα, όπως αυτή η κινητοποίηση ενάντια στο φασισμό του νέου σωφρονιστικού κώδικα.

Και γι’ αυτό αξίζει η προσπάθεια…

Τσάκαλος Χρήστος, μέλος της Σ.Π.Φ.