Η ιδέα για να γραφτεί αυτό το κείμενο ξεκίνησε μετά την πρώτη μου επικοινωνία με τους συντρόφους και τις συντρόφισσες που πλαισιώνουν την ομάδα αντιπληροφόρησης και αλληλεγγύης που προχώρησαν στην έκδοση του έντυπου “ΕΝΤΟΣ ΕΚΤΟΣ”, η οποία έχει ως στόχο της την αλληλεγγύη στους πολιτικούς κρατούμενους αλλά και γενικότερα να αναδείξει τα διάφορα ζητήματα που προκύπτουν ή είναι διαχρονικά γύρω από τον εγκλεισμό. Μετά από μηνύματα που ανταλλάξαμε μεταξύ μας, μού πρότειναν να γράψω κάτι παραπάνω, πάνω σε μια φράση-σκεπτικό που έγραψα ως κατακλείδα στο πρώτο μήνυμα της γνωριμίας μας.
Αυτό το έντυπο αλλά και κάθε έντυπο, κάθε αφίσα, κάθε συνέλευση, κάθε εκδήλωση και κάθε κίνηση που πραγματοποιείται -είτε αυτή είναι νόμιμη, είτε παράνομη- σε ένδειξη αλληλεγγύης στους έγκλειστους αναρχικούς, συμβάλλουν στον αγώνα κατά των συνθηκών κράτησης, στην τωρινή κινητοποίηση των κρατουμένων που διεκδικεί την αλλαγή του νέου σωφρονιστικού κώδικα, αλλά αναδεικνύουν και την συνολικότερη άποψη της κατάργησης καθαυτής της φυλακής ως μέσο σωφρονισμού και τιμωρίας. Ο αγώνας αυτός δεν θα μπορούσε να μην είναι, άλλωστε, ένα αναπόσπαστο τμήμα του αγώνα για την κοινωνική απελευθέρωση.
Οι φυλακές είναι ένα παιδί γέννημα-θρέμμα της κοινωνικής οργάνωσης, η ύπαρξή της αποτελεί ένα από τα βασικότερα εργαλεία πειθαρχίας της, αλλά και της διατήρησης της δημόσιας τάξης και της ασφάλειας των πολιτών από τα παραβατικά υποκείμενα που παρουσιάζουν μια μεγάλη απόκλιση από τη γενική επιτρεπτή συμπεριφορά που επιβάλλεται μέσα από τους κώδικες του κράτους και του κεφαλαίου. Λειτουργεί ως ένα παραδειγματικό φόβητρο για τους εν δυνάμει παράνομους -“κοίτα τι παθαίνει όποιος καταφεύγει σε τέτοιου είδους μεθόδους”- αλλά και πιο πρακτικά, μέσα από πολύχρονους εγκλεισμούς που στόχο έχουν το σωφρονισμό, ώστε με την επίτευξη αυτού να συμβάλλουν στην ομαλή επανένταξη των κρατουμένων πίσω στο πολιτισμό της διαφθοράς και της ανισότητας, πίσω στο σύστημα της καπιταλιστικής σκλαβιάς.
Το ερώτημα εδώ είναι: είναι ηθικά δικαιολογημένη μια “υπερβολική αντίδραση” ενάντια σε αυτόν που καταπιέζει τη θέλησή σου για ελευθερία, τη θέλησή σου να σηκώνεις το κεφάλι ψηλά και να μην αντικρίζεις έναν κατακερματισμένο από συρματοπλέγματα ουρανό; Η καθημερινή αποστροφή που βιώνεις εδώ, μέρα με την μέρα, ερχόμενος άμεσα σε επαφή με την εξουσία της φυλακής; Το κακοφτιαγμένο χωροταξικό της που καθηλώνει το σώμα και περιορίζει τις κινήσεις του σε συγκεκριμένα από το κράτος τετραγωνικά μέτρα τσιμέντου; Καθορίζοντας μέσα από τον σωφρονιστικό κώδικα τα περιθώρια της αντίδρασής σου, η οποία στην περίπτωση που ξεφύγει του επιτρεπτού, σου φοριέται ωραιότατα μια πειθαρχική ποινή, με συνέπεια πολλές φορές την παράταση του εγκλεισμού σου; Από την άλλη, να διαβάζεις τι διατάσσει ο νέος σωφρονιστικός κώδικας και πιο συγκεκριμένα το άρθρο 63 παράγραφοι 1 και 6 (το οποίο προϋπήρχε και στον παλιό) την επιτρεπτή χρήση βίας από τους σωφρονιστικούς ακόμα και σε “παθητική αντίσταση” του κρατουμένου.
Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις των προσβλητικών ερευνών που λαμβάνουν χώρα στις φυλακές ανά την Ελλάδα, οι οποίες γίνονται για λόγους ασφαλείας της φυλακής από τυχόν αντικείμενα που μπορεί να φέρουν κρυμμένα πάνω τους οι κρατούμενοι. Ξεγυμνώνοντας και εκθέτοντας το γυμνό σου σώμα μπροστά στα ξεδιάντροπα μάτια των σωφρονιστικών υπαλλήλων, ενώ υπάρχουν εναλλακτικές μέθοδοι έρευνας με εργαλεία που εντοπίζουν μεταλλικά αντικείμενα και ίχνη ναρκωτικών ουσιών. Εννοείται πως όποιος/α αρνηθεί, παίρνει από ένα πειθαρχικό. Προσωπικά, μπαίνοντας την πρώτη μέρα στις γυναικείες φυλακές Κορυδαλλού ήταν αυτό που αποτέλεσε την αιτία να μου γίνει αναφορά από υπάλληλο γιατί αρνήθηκα να βγάλω τα ρούχα μου για να υποστώ σωματικό έλεγχο. Όσο για τον ξεφτιλισμένο κολπικό έλεγχο, τι να πει κανείς γι’ αυτό ή για τον σωματικό έλεγχο που υπόκεινται τα ανήλικα παιδιά και τα βρέφη που ζουν μαζί με τις κρατούμενες μητέρες τους σε ειδική πτέρυγα των γυναικείων φυλακών του Ελεώνα Θήβας, τα οποία γυμνώνουν επίσης μετά από κάθε μεταγωγή τους μπαινοβγαίνοντας στην φυλακή.
Τα ανήλικα παιδιά στη Θήβα, που βγάζουν φυλακή μαζί με τις κρατούμενες μητέρες τους, αποτελούν τον πιο τραγικό πληθυσμό των φυλακών. Περνάνε τα τρία πρώτα χρόνια της ζωής τους εκεί. Η φυλακή είναι το πλέον ακατάλληλο περιβάλλον για τα πρώτα βήματα της ζωής ενός παιδιού.
Η έλλειψη έκθεσης του παιδιού σε πολλά και διαφορετικά ερεθίσματα, δεν διευκολύνει την ανάπτυξη του συστήματος των εννοιολογικών κατασκευών του. Όσον αφορά τα ανήλικα των κρατουμένων που ζουν εκτός φυλακής, πόσω μάλλον τα πιο μικρής ηλικίας παιδιά, ο ξαφνικός αποχωρισμός από τη μητέρα και οι περιπτώσεις των παιδιών που έχουν γίνει θεατές βίαιων συλλήψεων, μπορούν να προκαλέσουν ανεπανόρθωτες βλάβες στον ψυχισμό τους. Ο αποχωρισμός, είναι μια τραυματική εμπειρία που προκαλεί στο παιδί άγχος, το οποίο είναι μια οδυνηρή και μη υποφερτή κατάσταση. Επίσης, η μη ύπαρξη ισχυρής και άμεσης σχέσης μεταξύ γονέα-παιδιού έχει αρνητικό αντίκτυπο στη μετέπειτα παθολογική συμπεριφορά του νηπίου. Ο δεσμός αυτός ασκεί καταλυτική επίδραση στο παιδί ώστε να αναπτύξει μια ανασφάλεια ως προς τη μελλοντική δημιουργία συναισθηματικών σχέσεων. Σίγουρα, ένας ασφαλής και σταθερός δεσμός δε μπορεί να δημιουργηθεί μέσω της τηλεφωνικής επικοινωνίας, όσο συχνή και να είναι αυτή, ούτε όμως και μέσω των επισκεπτηρίων. Για το λόγο αυτό τα παιδιά γίνονται συχνοί πελάτες ψυχολόγων, παιδοψυχιάτρων και λογοθεραπευτών.
Παρά τη διάταξη που ψηφίστηκε το Δεκέμβρη του 2015 μαζί με το σύμφωνο συμβίωσης (ν.4356/15), το οποίο προβλέπει τον κατ’ οίκον περιορισμό για τις μητέρες ανήλικων τέκνων έως 8 ετών και με ποινή κάτω των 10 χρόνων, μόνο δυο κρατούμενες έχουν αποφυλακιστεί και οι μωρομάνες του Ελεώνα αυξάνονται και πληθύνονται. Οι αιτήσεις των υπόλοιπων γυναικών έχουν απορριφθεί, με την αιτιολογία ότι δεν είναι κατάλληλες μητέρες. Τα αιτήματα αυτά εξετάζονται από το συμβούλιο της Θήβας. Πώς ένα συμβούλιο κρίνει την καταλληλότητα ή μη μιας μητέρας; Από το αδίκημα που κατηγορείται ότι έχει πράξει; (Εξαιρούνται ηθικά αυτές που κατηγορούνται για εγκατάλειψη και κακοποίηση ανηλίκων και όλα τα παρόμοια). Αποτελεί αυτό κριτήριο μητρότητας;
Η διεκδίκηση για καλύτερες συνθήκες κράτησης κερδίζεται από τις κινητοποιήσεις κρατουμένων και των αλληλέγγυων προς αυτούς. Ο μακροπρόθεσμος στόχος όμως όλων αυτών είναι η κατάργηση των φυλακών. Ακόμη και αν αυτές μετατραπούν σε πιο ελαστικά σωφρονιστικά καταστήματα, θα παραμένουν μέρη, τα οποία στερούν την ελευθερία των ανθρώπων που βρίσκονται αιχμάλωτοι εκεί.
Ένας κοινός αγώνας για μια κοινωνία οικονομικής ισότητας και ελευθερίας, ένας κοινός αγώνας χωρίς την ύπαρξη φυλακών, η οποία πρέπει να είναι επιθυμία όλων μας, μέσα από την καθημερινή μας στάση, τις επιλογές και τα ρίσκα που παίρνουμε.
Κων/να Αθανασοπούλου