Το στρατόπεδο συγκέντρωσης της Μόριας έχει κατασκευαστεί στο χώρο του παλιού στρατοπέδου Παραδέλλη και προβλεπόταν να έχει χωρητικότητα 180 ατόμων, ενώ παράλληλα να δημιουργηθεί το Προαναχωρησιακό Κέντρο, δυναμικής 800 ατόμων, με σχεδιασμό υλοποίησης το 2014, όμως η Μόρια μας ξαφνιάζει κάθε φορά με το πόσο χειρότερο μπορεί να γίνει.
Νοέμβριος 2018. Υπάρχουν πάνω από 7.500 άτομα με υποδομές για 2.500 ατόμων. Η ποσότητα τροφής ελάχιστη, κακής ποιότητας. Συνθήκες υγιεινής ανύπαρκτες και σε άθλια κατάσταση, η δε πρόσβαση σε νερό και ηλεκτρικό είναι μόνο για λίγες ώρες την ημέρα. Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες είναι λογικό να προκύπτουν ζητήματα για την ασφάλεια των ανθρώπων: λόγω του εγκλεισμού και της πίεσης που έχουν οι διαμένοντες, ξεσπάνε συχνά βίαια επεισόδια, με θύματα πάντα τους ποιο αδύναμους.
Όλα αυτά έρχονται να προστεθούν και να ενισχύσουν την απελπισία που καταλαμβάνει τους περισσότερους, μέσα από την αβεβαιότητα που υπάρχει για την εξέλιξη των αιτημάτων ασύλου τους. Αιτήματα που διεκπεραιώνονται με πολύ αργούς ρυθμούς και αρνητικές, ως επί των πλείστων, αποφάσεις. Βασική ελπίδα, όσο παράδοξο και να είναι, να αναγνωριστούν με κάποια μορφή “ευαλωτότητας” ώστε να μπορέσουν να μεταφερθούν σε άλλο καταυλισμό ή στην καλύτερη περίπτωση να γίνει άρση του γεωγραφικού περιορισμού και να μπορέσουν να μετακινηθούν στην κάποια άλλη περιοχή της Ελλάδας.
Μια φυλακή μέσα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης «Section B»
Στο εσωτερικό της Μόριας λειτουργεί, με ευθύνη των μπάτσων, και το προαναχωρησιακό κέντρο με την ονομασία “Section B”. Είναι μια φυλακή που οι κρατούμενοι προαυλίζονται για μια ώρα την ημέρα, τους έχουν αφαιρεθεί προσωπικά αντικείμενα και χωρίς δυνατότητα επικοινωνίας με τον εξωτερικό κόσμο. Στη φυλακή αυτή, χωρητικότητας 200 ατόμων, οδηγούνται μετανάστες που λαμβάνουν απορριπτικές αποφάσεις στα αιτήματα ένταξης υπό καθεστώς προστασίας, αλλά το τελευταίο διάστημα οδηγούνται στην φυλακή αυτή νεοαφιχθέντες μετανάστες. Η επιλογή γίνεται με εθνικά κριτήρια, αφού στην κατηγορία αυτή εμπίπτουν όσοι μετανάστες προέρχονται από χώρες που το ευρωπαϊκό μέσο ποσοστό αναγνωρισιμότητας οποιουδήποτε καθεστώτος προστασίας βρίσκεται κάτω από 33% (π.χ. Συρία). Ο εγκλεισμός σ’ αυτή την φυλακή μετά την άφιξη, δημιουργεί ιδιαίτερη πίεση και ο σκοπός του κράτους είναι ξεκάθαρος με αυτή την πρακτική: να εξαναγκάσει πολλούς να υπογράφουν το χαρτί του “οικειοθελούς” επαναπατρισμού.
Σ’ αυτές τις συνθήκες έρχεται να προστεθεί άλλη μια δυσκολία για τους μετανάστες, η αλλαγή στο τρόπο εξέτασης των αιτημάτων ασύλου. Η ευρωπαϊκή υπηρεσία ασύλου, αλλά και η ελληνική, έχει απομακρυνθεί από τον χώρο της Μόριας και έχουν μεταφερθεί μακριά από το κέντρο κράτησης. Οι μετανάστες, που πρόκειται να περάσουν τη διαδικασία, μεταφέρονται στα νέα γραφεία με λεωφορεία. Τα γραφεία ασύλου συγκεντρώνουν κατά κύριο λόγο τις διαμαρτυρίες των μεταναστών λόγω των καθυστερήσεων στην εξέταση των αιτημάτων αλλά και τη σωρεία αρνητικών αποφάσεων που εκδίδουνε.
Η μεγάλη αναμονή, πολλές φορές έχει ξεπεράσει τον έναν χρόνο εγκλωβισμού στο στρατόπεδο, η αβεβαιότητα και η ψυχολογική, σωματική και οικονομική εξάντληση δημιουργούν μία ασφυκτική κατάσταση. (Πριν λίγο καιρό ένας νεαρός Σύριος αυτοπυρπολήθηκε μπροστά από την υπηρεσία ασύλου, όταν πληροφορήθηκε ότι απορρίφθηκε το αίτημα του για άσυλο.)
Μέσα σ’ αυτή την κατάσταση δημιουργούνται, όμως, και οι προϋποθέσεις και γίνονται προσπάθειες των μεταναστών να οργανωθούν, να αντισταθούν απέναντι στους κρατικούς εκβιασμούς και την καταστολή, ορθώνοντας τις αντιστάσεις τους.
Οι περισσότερες διαμαρτυρίες είναι προς τις υπηρεσίες ασύλου και συγκεκριμένες ΜΚΟ, που λειτουργούν ως τσιράκια των υπηρεσιών. Αποκλεισμοί γραφείων, φθορές σε εξοπλισμό και μικροεξεγέρσεις αποτελούν τις πιο συνήθεις μορφές διαμαρτυρίας.
Τα αιτήματά τους είναι για την βελτίωση των συνθηκών διαμονής, την επίσπευση των διαδικασιών εξέτασης των αιτημάτων ασύλου και ενάντια στις απελάσεις στην Τουρκία, οι δε αρχές απαντάνε με όλο και περισσότερη βία.
Αποκορύφωμα τέτοιας μορφής καταστολής, υπήρξαν τα γεγονότα μεταξύ 17 και 27 Ιουλίου.
Γεγονότα της 18-7-2017
Την Δευτέρα, 17/7/2017, είχε ανακοινωθεί από μερίδα μεταναστών, κυρίως αφρικανικής καταγωγής, ότι θα ξεκινούσαν διαμαρτυρίες, οι οποίες ήταν ήπιας μορφής (καθιστική διαμαρτυρία), αποκλείοντας τα γραφεία της υπηρεσίας ασύλου. Την επόμενη μέρα, 18/7, και ενώ η διαμαρτυρία είχε ξεκινήσει έξω από τα γραφεία της EASO, οι υπάλληλοι έφυγαν με αφορμή την διαμαρτυρία, αλλά οι αρχές στοχοποίησαν τους διαμαρτυρόμενους μετανάστες ως υπαίτιους για τις καθυστερήσεις, με αποτέλεσμα οι υπόλοιποι μετανάστες να στραφούν εναντίον τους. Δημιουργήθηκε ένταση μεταξύ των μεταναστών, η οποία κορυφώθηκε και οι διαμαρτυρόμενοι προχώρησαν έξω από το κέντρο κράτησης, αποκλείοντας τον δρόμο.
Στη συνέχεια, δέχθηκαν επίθεση από τους μπάτσους και δυνάμεις των ΜΑΤ, που προσπάθησαν να τους απομακρύνουν προς το εσωτερικό του κέντρου, κάνοντας χρήση δακρυγόνων και κρότου λάμψης. Οι μετανάστες απάντησαν στην επίθεση που δέχθηκαν με πετροπόλεμο, αναχαιτίζοντας τους μπάτσους, αλλά και προκαλώντας μικροφθορές σε παρκαρισμένα οχήματα. Παράλληλα, μπήκαν φωτιές για τη δημιουργία οδοφραγμάτων. Οι μπάτσοι του κέντρου μαζί με διμοιρίες ΜΑΤ πραγματοποίησαν επέμβαση στο εσωτερικό του στρατοπέδου.
Οι δυνάμεις καταστολής απέκλεισαν την είσοδο στο κέντρο κράτησης και πραγματοποίησαν επιχείρηση “σκούπα” στο εσωτερικό. Όσοι εγκλωβίστηκαν δέχθηκαν την μανία των ΜΑΤ που, εν τέλει, συνέλλαβαν 35 άτομα στο σωρό, με μοναδικό κριτήριο το χρώμα του δέρματος, αφού είχαν στοχοποιηθεί αφρικανοί μετανάστες.
Στις 19/7 οι 35 οδηγήθηκαν στον ανακριτή, με πιέσεις από τους μπάτσους να αλληλοκατηγορηθούν, έχοντας ως δέλεαρ την απαλλαγή από τις κατηγορίες και την άρση των περιοριστικών όρων. Οι μετανάστες αρνήθηκαν τόσο τις κατηγορίες, όσο και να υποδείξουν τον οποιοδήποτε ως υπαίτιο. Μοναδικοί μάρτυρες κατηγορίας που εμφανίστηκαν ήταν μπάτσοι από τις μονάδες που τους επιτέθηκαν.
Οι κατηγορίες που τους απαγγέλθηκαν είναι ίδιες για όλους : Εμπρησμός από πρόθεση, από τον οποίο μπορεί να προκύψει κίνδυνος για άνθρωπο, από κοινού.
Επικίνδυνη σωματική βλάβη από κοινού, κατά συρροή, τετελεσμένη και σε απόπειρα, σε βάρος αστυνομικών και πυροσβεστικών υπαλλήλων.
Φθορά ξένης ιδιοκτησίας από κοινού και κατά συρροή, τελεσθείσα και με φωτιά και αντικειμένου που χρησιμεύει για κοινό όφελος.
Αντίσταση τελεσθείσα από περισσοτέρους από κοινού, που είχαν καλυμμένα τα χαρακτηριστικά του προσώπου τους και έφεραν αντικείμενα από τα οποία μπορεί να προκληθεί σωματική βλάβη.
Ακολούθησε η προανάκριση όπου έκρινε τους συλληφθέντες προφυλακιστέους.
Μέσα στον Αύγουστο του 2017 συνελήφθησαν δύο ακόμα άτομα, στα οποία σχηματίστηκε νέα δικογραφία για τα γεγονότα της 18/7, οι δύο συλληφθέντες, προερχόμενοι και αυτοί από αφρικανικές χώρες, πέρασαν από ανακριτή όπου κρίθηκαν ελεύθεροι με τους περιοριστικούς όρους της παραμονής στη Μόρια και της εμφάνισης στο αστυνομικό τμήμα 2 φορές το μήνα.
Οι 30 από τους διωκόμενους μετανάστες βρίσκονται προφυλακισμένοι σε 4 διαφορετικές φυλακές της χώρας. (Κορυδαλλός, Αυλώνα, Χίος, Μαλανδρίνο) ενώ για τους υπόλοιπους 5 ορίστηκαν περιοριστικοί όροι και παρουσία στο τμήμα 2 φορές το μήνα.
Η δίκη των συλληφθέντων μεταναστών έχει προγραμματιστεί για τις 20 Απρίλη στη Χίο, στο Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο. Σημαντικά ζητήματα εμφανίζονται στην επιλογή της Χίου για τη διεξαγωγή της δίκης. Περιοριστικοί όροι παραμονής σε πέντε εκ των κατηγορουμένων, όπως και η απαίτηση να μετακινηθούν και μάλιστα να μείνουν για πολλές ημέρες σε άλλο νησί, χωρίς να διαθέτουν τους οικονομικούς πόρους, αποτελεί ακόμα ένα πρόβλημα που μπορεί να τους αποκλείσει από τη φυσική παρουσία τους στη δίκη.
Ακόμα σημαντικότερο και ανυπέρβλητο όμως είναι το θέμα που προκύπτει με τους μάρτυρες υπεράσπισης. Πολλοί μάρτυρες υπεράσπισης βρίσκονται εγκλωβισμένοι στο νησί λόγω των περιοριστικών όρων που τους έχουν επιβληθεί για τη διαδικασία εξέτασης των αιτημάτων ασύλου τους. Η μεταφορά της δίκης στη Χίο, αποκλείει σημαντικά στοιχεία υπεράσπισης, καθιστώντας την διεξαγωγή της δίκης προβληματική.
demis